-
عدالت در قرآن(1): آیات قرآنی درباره عدالت
یکشنبه 18 آبانماه سال 1393 21:48
آیاتی که در قرآن به مسئله عدالت اشاره دارد، فراوان است. برخی از آیات به دلالت مطابقی، تعدادی نیز به دلالت التزامی و برخی دیگر به دلالت تضمّنی بر عدل الاهی دلالت می کنند که به برخی از آنها اشاره می شود: 1. "ذلِکَ بِما قَدَّمَتْ أَیْدیکُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبید"؛ (آل عمران، 182؛ انفال،...
-
چالش در مصادیق(18): نوکیسههای ایرانی چگونه به وجود آمدند؟
پنجشنبه 8 آبانماه سال 1393 02:22
«من بیشتر خانوادههای ثروتمند اصیل کشور را میشناسم و کمتر دیدهام که فرزندان آنها اتومبیلهای ۸۰۰-۷۰۰ میلیون تومانی سوار شوند. به نظر من این گروه که میتوانند حتی تا یک میلیارد تومان فقط برای خرید اتومبیل اختصاص دهند، از قشر نوکیسهیی است که در ۸ سال فعالیت دولتهای نهم و دهم مثل قارچ روییدند». این حرفها را یک...
-
شعر عدالت(11): شکایت پیرزن
جمعه 25 مهرماه سال 1393 00:34
شعر شکایت پیرزن پروین اعتصامی از اشعاری است که وی با بیان داستانی از رویارویی یک پادشاه با پیرزنی روستایی، مشکلات و معضلات مهمی از جامعه را از زبان پیرزن به تصویر میکشد: روز شــــکار، پـــیرزنی با قبــــاد گفت/ کز آتــش فســـاد تو، جز دود آه نیـــست روزی بـــیا به کلبـــه ما از ره شــــکار/ تحــقیق حال...
-
چالش در مصادیق(17): مواردی از بی عدالتی در سازمان بهزیستی شاهرود
چهارشنبه 9 مهرماه سال 1393 21:47
عدالت در سطح کلی جامعه و در سطح خرد مثل یک سازمان بسیار مهم و ضروری است. به نظر می رسد که بی عدالتی در سازمان های خصوصی بیشتر از سازمان های دولتی باشد، اما در سازمان های دولتی هم بی عدالتی هایی صورت می گیرد. یکی از دانشجویان گرامی برای طی کردن دوره کارآموزی در اداره کل سازمان بهزیستی شاهرود معرفی شد. بعد از اتمام دوره...
-
برخی آثار و نتایج عدالت اجتماعى
پنجشنبه 3 مهرماه سال 1393 15:50
عدالت اجتماعى با آثار و نتایج شگفت فردى، اجتماعى و تکوینى همراه است که هیچ امرى چون آن از چنین پیامدهایى برخوردار نیست. با عدالت است که رحمت هاى الهى سرزمین ها را به وفور فرامی گیرد: «من عدل فى البلاد نشر الله علیه الرحمة» (شرح غررالحکم، ج 5، ص 337) هر که در سرزمین ها عدالت کند، خداوند رحمت را بر او پهن کند. به سبب...
-
شعر عدالت(10): آسایش بزرگان
سهشنبه 25 شهریورماه سال 1393 22:38
این یادداشت به شعری از پروین اعتصامی اختصاص یافته است. او در شعر زیر خصوصیات و صفاتی را بر میشمارد که انسانهای دارای روح بزرگ و پاک باز در اجتماع از آن برخوردارند و آسایش و زندگی سالم را بر مبنای آن خصوصیات پیش میبرند: شنـــیدهاید که آسایش بزرگان چیست/ بــرای خاطـــر بیچارگان نیاســـودن به کاخ دهر که آلایش است...
-
حکومت و عدالت(3)
شنبه 22 شهریورماه سال 1393 15:57
در نظر پیشواى عدالت پیشگان، ملاک سیاست عدالت است: «ملاک السیاسة العدل»(شرح غررالحکم، ج 6، ص 116). بلکه ملاک هر امرى عدل است: «العدل ملاک» (غررالحکم، ج 1، ص19). آن کارى که بر عدالت استوار است، پایدار است و از همین روست که ریاستى مانند عدل در سیاست نیست: «لا ریاسة کالعدل فى السیاسة»(شرح غررالحکم، ج 6، ص 430) و با رفتن...
-
مروری بر چالش در مصادیق(6): بررسی طرح سربازی به صورت هیات علمی
دوشنبه 3 شهریورماه سال 1393 20:29
در یادداشت چالش در مصادیق 6 به نقدهایی بر گذراندن دوره سربازی در ایران اشاره شد که از جمله آنها ضایع شدن وقت و حقوق اندک سربازان به عنوان بخشی از نیروی کار در این کشور است. این دوره برای برخی افرادی که با مدرک دکتری یا کارشناسی ارشد به عنوان هیات علمی مشغول می شوند با چالش های کمتری مواجه است، اما به هر صورت با...
-
حکومت و عدالت(2)
پنجشنبه 16 مردادماه سال 1393 20:01
حکومت در خدمت برپایى عدالت، مفهومى وراى آن دارد که در طول تاریخ داشته است. حکومت به مفهوم سلطه، تملک، تجبر و برخوردارى حاکم یا طبقه حاکمه از امتیازات نیست. حکومت در مفهوم عدالتمند آن، خدمتگزارى و امانتدارى است، چنانکه پیام آور آزادى و عدالت فرمود: «سید القوم خادمهم.»( من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 378) پیشوا و بزرگ (هر)...
-
حکومت و عدالت(1)
سهشنبه 14 مردادماه سال 1393 14:59
عدالت اجتماعى زمانى تحقق عینى و کامل مىیابد که وسیله آن یعنى حکومت عدل تشکیل شود. در اندیشه دینى، حکومت وسیله بر پاداشتن عدالت است. حکومت به خودی خود هیچ ارزش و اعتبار ندارد. از لنگه کفش پاره بى ارزشى نیز بى ارزشتر است، مگر آنکه به وسیله آن حقى اقامه شود یا باطلى دفع گردد. عبدالله بن عباس گوید در منطقه ذى قار نزد...
-
فیلم عدالت(2)
شنبه 4 مردادماه سال 1393 00:42
اوج فقر و محرومیت تا از نزدیک لمس نشود، قابل درک نیست. باید به طور عینی به میان محرومان جامعه رفت تا از نزدیک صدای فقر و استخوان های له شده فقرا را شنید. لینک زیر سرنوشت 25 ساله یک خانواده را به تصویر می کشد. در جامعه ما 25 سال خانواده ای در این شرایط بوده است و کسی سراغی از او نگرفته است. راستی چه باید کرد؟ ما همه...
-
چالش در مصادیق(16): بی عدالتی های یک شرکت معدنی
سهشنبه 24 تیرماه سال 1393 01:31
یکی از دانشجویان گرامی برای طی کردن دوره کارآموزی در مجتمع سنگ آهن خواف معرفی شد. بعد از اتمام دوره کارآموزی از وی خواستم مواردی را که احساس می کند ممکن است بی عدالتی در سازمان باشد بنگارد تا در وبلاگ منتشر شود. این مواردی است که ایشان برشمرده است. یادآوری می شود که هدف از این کار، کمک به رفع بی عدالتی های اجتماعی و...
-
عدالت اقتصادی در اندیشه شهید صدر(ره)
جمعه 20 تیرماه سال 1393 00:58
عدالت اقتصادی بر حسب کاربرد آن در متون اسلامی چهار معنای تساوی، دادن حق هرصاحب حق به آن، عدم تفاوت فاحش درآمدی، و اعتدال را شامل می شود. البته همان طور که شهید مطهری اشاره دارد همه معانی عدالت اقتصادی بلکه عدالت به صورت مطلق را می توان به مفهوم "اعطا کل ذی حق حقه" گرفت(مطهری، مجموعه آثار، ج 1، ص 78-81) یا می...
-
شعر عدالت(9): فقر چیست؟
چهارشنبه 11 تیرماه سال 1393 00:56
دکتر علی شریعتی از متفکران معاصر است که ادبیات زیبای انقلابی او همچنان می درخشد. متن زیر را درباره فقر گفته است: می خواهم بگویم ...... فقر همه جا سر می کشد ....... فقر ، گرسنگی نیست ، عریانی هم نیست ...... فقر ، چیزی را " نداشتن " است ، ولی ، آن چیز پول نیست ..... طلا و غذا نیست ....... فقر ، همان گرد و خاکی...
-
چالش در مصادیق(15): بی عدالتی های یک سازمان
شنبه 24 خردادماه سال 1393 22:45
یکی از دانشجویان گرامی برای طی کردن دوره کارآموزی در بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان دامغان معرفی شد. بعد از اتمام دوره کارآموزی از وی خواستم مواردی را که احساس می کند ممکن است بی عدالتی در سازمان باشد بنگارد تا در وبلاگ منتشر شود. این مواردی است که ایشان برشمرده است. یادآوری می شود که هدف از این کار کمک به رفع بی...
-
معیار و شاخص در قلمروهای مختلف عدالت اقتصادی
جمعه 16 خردادماه سال 1393 20:19
در شاخص سازی نیاز است قلمروهای مختلف عدالت اقتصادی به صورت مستقل مورد بحث قرار گیرند تا بتوان برای هر کدام شاخص تعیین کرد. عدالت اقتصادی در عرصه های توزیع، تولید و مصرف کالاها و خدمات ظهور پیدا می کند. در حیطه توزیع، عدالت اقتصادی شامل توزیع پیش و پس از تولید و توزیع مجدد می شود. در عرصه توزیع مجدد، قلمرو عدالت شامل...
-
شعر عدالت(8): گر شد از جور شما خانه موری ویران/ خانه خویش محال است که آباد کنید
پنجشنبه 8 خردادماه سال 1393 15:12
شعر زیر از جمله اشعار زیبای ملکالشعرای بهار است. در این شاهکار ادبی سه بیت فوق العاده درباره عدالت آمده است که انسان را به وجد می آورد. من نگویم که مرا از قفس آزاد کنید/ قفسم برده به باغی و دلم شاد کنید فصل گل می گذرد هم نفسان بهر خدا/ بنشینید به باغی و مرا یاد کنید عندلیبان گل سوری به چمن کرد ورود/ بهر شاباش قدومش...
-
عدالت در اندیشه شهید مطهری
سهشنبه 23 اردیبهشتماه سال 1393 14:37
از جمله متفکران گرانقدر معاصر که نظراتی درباره عدالت دارد، شهید مطهری است. او معتقد است که: «اصل عدل در فرهنگ اسلامی تقسیم میشود به عدل الهی و عدل انسانی. عدل الهی تقسیم میشود به عدل تکوینی و عدل تشریعی. عدل انسانی نیز خود تقسیم میشود به عدل فردی و عدل اجتماعی.» به نظر ایشان اصل عدالت مورد نظر در مکتب تشیع همان عدل...
-
چالش در مصادیق(14): شرایط جهانی ایران از نظر تحقق معیارهای عدالت
دوشنبه 15 اردیبهشتماه سال 1393 01:51
عدالت با تفاسیر و ابعاد گوناگون، همواره از آرمانهای بشری بوده و جایی در میان شعارهای سیاسی داشته است. به تازگی یک برنامه جهانی با نام پروژه جهانی عدالتWorld Justice Project) ) با اندازهگیری معیارهای خاص خود ـ که البته انگارهها و اطلاعات غربی بر آن حاکم است ـ 99 کشور را ردهبندی کرده است. ده کشوری که بهترین نمرات...
-
شعر عدالت(7): فقر در شعر عارفان
شنبه 6 اردیبهشتماه سال 1393 00:21
اگر به ادبیات عرفانی و سنت صوفیه مراجعه کنیم میبینیم که فقیر و فقر، نه تنها دلالتهای معنایی بد و نازیبا ندارند بلکه به عکس، به شکلهای مختلفی در یک جهانبینی عارفانه، دور بودن از دنیای مادی و شیء گونه، موجب تجربه لذت بخش عرفانی میشود. از این رو بسیاری از عارفان و شاعران ما تخلص فقیر داشتند و در ستایش فقر، ابیات...
-
نگاهی به قلمرو عدالت اقتصادی
جمعه 29 فروردینماه سال 1393 03:03
پایه ای ترین موضوع اقتصاد هنجاری(Normative economics) عدالت اقتصادی است که بخش وسیعی از مباحث عدالت را به خود اختصاص داده است. امروزه ابزارها، مفاهیم و روش های به کار گرفته شده در علم اقتصاد، جایگاه خاصی در تئوری های جدید عدالت دارند. تئوری های جدید عدالت، همبستگی ضروری فلسفه و اقتصاد را نشان می دهد. نظریههای عدالت،...
-
چالش در مصادیق(13): علل گسترش ویژه خواری در ایران
پنجشنبه 21 فروردینماه سال 1393 13:18
چندی پیش رئیس جمهور کشور طی نامه ای که به معاون اول خود نوشت دستور پیگیری و مجازات برای کسانی را داد که از طریق ویژه خواری و رانت صاحب قدرت و ثروت کلان شده بودند، این ماجرا از زمانی آغاز شد که ماجرای بدهی بابک زنجانی و بعد از آن چگونگی به دست آمدن ثروت وی برملا شد. اما به نظر می رسد با وجود تاکید روحانی برای مقابله با...
-
تصویر عدالت(3): توزیع صدقات و کمک های مردمی؟
پنجشنبه 7 فروردینماه سال 1393 13:32
تصاویر زیر دو سوال را در ذهن تداعی می نماید: اولا، آیا کمک های مردمی و صدقات برای رفع فقر کافی است؟ ثانیا، در صورت کفایت، آیا درست توزیع می شود؟ به نظر می رسد حتی اگر پاسخ به سوال اول مثبت باشد، پاسخ به سوال دوم منفی خواهد بود. بسیار تاسف آور است که در کشور ما با وجود کمک های مردمی، مشکل توزیع این کمک ها وجود دارد....
-
جایگاه عدالت در توسعه اقتصادی
جمعه 23 اسفندماه سال 1392 20:18
تغییرات اساسی در عرصه اقتصاد را نمی توان بی ارتباط با مقوله های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی دانست که بر جوامع بشری تاثیر می گذارند. شاید توسعه را بتوان تحولی بنیادین و مستمر در روابط و قوانین و عرف و ابزار حیات برای دستیابی به آرمان های بشری دانست. توسعه اقتصادی به رشد درآمد واقعی سرانه مردم در کنار رفاه اجتماعی تعریف می...
-
شعر عدالت(6): درباره موعود(عج)
چهارشنبه 21 اسفندماه سال 1392 11:39
عدالت موعود (عج) دستمایه شعر شاعران زیادی است. مردی که جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد، زمانی که پر از ظلم و بیداد شده باشد. شعر زیر اثر رضا اسماعیلی دراین باره است. به امید تحقق عدالت فراگیرش در گیتی. در این زمانه برادر، که فصل بیدردی است / به گرده های شرف، دشنه های نامردی است به جاده های خطر، جای پای مردی نیست / و...
-
چالش در مصادیق(12): طرح تحول اقتصادی
دوشنبه 12 اسفندماه سال 1392 18:51
مدتی است که مردم سرزمینمان طعم تلخ تبعات طرحی با عنوان طرح تحول اقتصادی را می چشند. طرحی که بدون کارشناسی کافی در کشور اجرا شد، و حاکمان کنونی هم دارند همان رویّه غلط را ادامه می دهند که به دلایل زیر ممکن است سبب سقوط کشور به پرتگاه شود: 1. این طرح در کشورهایی با ثبات سیاسی و اقتصادی قابل اجراست(در ابعاد داخلی و...
-
عدالت یا کارایی (رشد)(2)؟
جمعه 25 بهمنماه سال 1392 00:16
کارایی یعنی انجام یک کار معین با صرف کمینه منابع ممکن. به دیگر سخن کارایی به معنای به کار گیری بیشینه ظرفیت و توانایی عواملی که در فرایند تولید قرار دارند، و جلوگیری از اتلاف آنهاست. معمولا برای ارزیابی عملکرد اقتصادی از ملاک کارایی استفاده می شود. اما تحقق کارایی گاهی با عدالت و انصاف سازگار نیست، و ممکن است در ظاهر...
-
داستان عدالت(6): عدالت انوشیروان
جمعه 18 بهمنماه سال 1392 22:04
اندر روزگار نوشیروان دادگر سپهسالاری بود در آذرآبادگان (آذربایجان)که وی از همگان ثروتمندتر و توانگرتر بود. روزی سپهسالار قصد ساخت باغی در آذرآبادگان نمود . پس چندین باغ را خریداری کرد تا همگی را یکی نماید و وسعت بیشتری یابد. در آخرین باغ به مزرعه پیرزنی رسید که کشاورزی می کرد. سپهسالار نزد پیر زن رفت و از او درخواست...
-
چالش در مصادیق(11): عدالت آموزشی
شنبه 12 بهمنماه سال 1392 18:58
مدتی پیش تابناک خبری منتشر کرد مبنی بر ورود سه هزار نفر بدون سنجش علمی و کنکور در مقطع دکتری در کشور که البته دقیقا آشکار نشده آیا در دوره اخیر رخ داده یا در چند سال گذشته و در مجموع دوران دولت پیشین به وقوع پیوسته است. ورود سه هزار دانشجوی دکترا با کمک دور زدن قانون (بخوانید قانون شکنی) به بالاترین سطح آموزشی کشور،...
-
فردگرایی یا جمع گرایی در نظریات عدالت
شنبه 28 دیماه سال 1392 01:13
همه نظام های اقتصادی مدعی عدالت اجتماعی هستند، اما برداشت های آنها از عدالت اجتماعی متفاوت است(نمازی،1382: 333). یک جنبه این تفاوت به نگرش مکاتب اقتصادی به فرد و جامعه بر می گردد. در دنیای سرمایه داری، تعارض بین لیبرالیسم و دموکراسی را می توان در تعارض بین دو برداشت فردگرایانه و جمع گرایانه از اندیشه قرارداد اجتماعی...